Гісторыка-краязнаўчы музей «Спадчына» Ваверскай школы адзначыў дзесяцігадовы юбілей

08 Декабря 2023 699

У першым Наўгародскім летапісе ў спіску рускіх гарадоў упамінаецца горад Ваверэск. Не выключана, што ён знаходзіўся на тым самым месцы, дзе зараз раскінуўся аграгарадок Ваверка. У 13 стагоддзі горад быў знішчаны мангольскім палкаводцам Бурундаем, а на яго месцы заснавана новае паселішча. Па-рознаму трактуецца і назва аграгарадка: яна блізкая да беларускага слова “вавёрка”, хаця нічога агульнага з ім не мае. Старажытная назва балтыйскай тапаніміяй тлумачыцца інакш: “vaivoras” – расліна вераніка, але блізкая да яе і аснова з сэнсавым значэннем “ткачы”. Нездарма ж Ваверка сёння славіцца сваімі ручнікамі. Гісторыя Ваверкі, сапраўды, поўная таямніцаў. Свае таямніцы ёсць і ў шматлікіх экспанатах школьнага гісторыка-краязнаўчага музея. Легенды з гісторыяй тут перапляліся так шчыльна, што часам іх немагчыма раздзяліць. Ніхто і не спрабуе, бо кожная легенда цалкам можа аказацца ісцінай. Так ці інакш, цікаўных – багата, гэта пацвердзіла і ўрачыстае свята з нагоды першага круглага юбілею школьнага музея. Зазірнуў на яго карэспандэнт “Лідскай газеты”.

Усё пачыналася з… праса
Школа ў гэтыя дні ўпрыгожылася да Новага года, але адбітак, безумоўна, наклала і юбілейная дата. Вучні і кіраўнік музея Лілія Петрусевіч віталі гасцей яшчэ з парога – вершамі і пачастункамі. Тым часам, у актавай зале сабралася ўся школа ад малога да вялікага. Сярод запрошаных гасцей – педагогіветэраны і тыя, хто стаяў ля вытокаў музея, а таксама сябры – супрацоўнікі Ваверскага Дома культуры, бібліятэкі і проста нераўнадушныя жыхары.

Кожны клас трымаў віншавальнае слова і рабіў музею падарункі – новыя экспанаты. Цікава, што сярод іх аказалася адразу некалькі старадаўніх прасаў (дарэчы, менавіта з праса – першага экспаната, і пачынаўся калісьці музейны пакой Ваверскай школы!), былі тут гадзіннікі, карціны і многае іншае.

Адметна, што невялікая вясковая школа з размахам святкавала невялікі, усяго толькі дзесяцігадовы юбілей музея. Гэты факт сведчыць, наколькі важнае значэнне іграе музей у школе. Вядома, ён з’яўляецца цэнтрам захавання спадчыны. Акрамя таго, рэгулярна пажынае лаўры і адпаведна дае падставу для гонару школы. Кожны наведвальнік, перш чым пераступіць музейны парог, зверне ўвагу на сцяну з доўгай чарадою дыпломаў і грамат рознага кшталту. Апошнія з іх – за перамогу (1 месца) у раённым этапе рэспубліканскага конкурсу экскурсаводаў музеяў устаноў адукацыі і ў раённым злёце юных краязнаўцаў.

– У Ваверскай школы глыбокія краязнаўчыя традыцыі, – адзначыў дырэктар школы Іван Баяроўскі. – Наш музей папулярызуе жыццё вёскі. Выхоўвае дзяцей, праз гісторыю прывівае любоў да малой радзімы, падштурхоўвае вяртацца і заставацца на сваёй зямлі.

Працяг юбілейнага свята адбыўся ўжо ў сценах музея, дзе другакласнікі, выхаванцы аб’яднання па інтарэсах “Юныя фалькларысты”, прадставілі інсцэніроўку народнага абрада “Багач”.

Месца, дзе спыніўся час
Апынуўшыся ў музеі, больш за ўсё хочацца застацца сам-насам з гісторыяй.

Музей Ваверскай школы аднаўляе атмасферу мінулага розных эпох. Ад старадаўніх часоў – адлюстроўваючы быт вясковай хаты, уклад жыцця сялян, далей – пераносячы ў хрушчоўку 80-х, паказвае рэчы, якімі не так даўно карысталіся нашы бацькі і якія сучаснай моладдзю аднесеныя ў разрад рарытэтаў. У музеі можна вярнуцца ў школу 80-х, пасядзець за драўлянай партай з крышкай. Ёсць магчымасць дакрануцца да памяці аб трагічных падзеях Вялікай Айчыннай вайны.

Колькасць унікальных рэчаў, якія захоўваюцца ў музеі сёння, можна назваць толькі прыблізна – каля шасцісот, бо калекцыі папаўняюцца пастаянна. Вымераць іх каштоўнасць з дапамогай матэматыкі немагчыма нават прыблізна. Бо ў кожнай рэчы ёсць свая гістарычная значымасць… Напрыклад, глебазачэп або трохвугольны калёсны шып (упэўнена: многія нават не ведаюць, што гэта такое) узгадвае гісторыю трактараў СХТЗ-15- 30, якія сыходзілі з канвейера Сталінградскага завода абмежаваным выпускам і толькі на працягу сямі год, з 1930-га па 1937-ы. А пяцігранная маслабойка, характэрная толькі для ваверскай мясцовасці, здзіўляла нават універсітэцкіх навуковых супрацоўнікаў, што аднойчы пабывалі ў музеі.

Адметнай рысай Ваверскага гісторыка-краязнаўчага музея можна назваць і той факт, што ў яго ўкладзена шмат любові і чалавечай душы. Увогуле, музей – гэта людзі і лёсы. Настаўнікі, што кіравалі ім у розныя гады, літаральна ўклалі ў яго часцінкі сябе. Гэтыя словы тычацца заснавальніцы музейнага пакоя, былой настаўніцы гісторыі Тамары Бункевіч і сучаснай кіраўніцы – настаўніцы пачатковых класаў Ліліі Петрусевіч.

– У Ваверцы я нарадзілася, вучылася, тут жыву. Стала педагогам, дзякуючы сваёй першай настаўніцы Валянціне Паўлаўне Фоміч. А кіраўніком музея – дзякуючы настаўніцы гісторыі Тамары Яўгенаўне Бункевіч, – гаворыць Лілія Юр’еўна. – Лічу, калі сам любіш малую радзіму, то не менш будзеш любіць і гісторыю свайго краю. Таму сваю справу я вельмі люблю.

Напрыканцы застаецца дабавіць: музей Ваверскай школы вывучае не толькі мінулае, але і нацэлены ў будучыню. Дарэчы, некалькі год таму ён стаў яшчэ і віртуальным: музейныя экспазіцыі можна наведаць на сайце школы і ў сацыяльнай сетцы інстаграм. Перспектыўныя кірункі работы музея вызначае магчымасць злучэння ў сабе навукова-даследчых, культурна-асветных і дасугавых функцый. Узяць хаця б музейную педагогіку, якая стварае галоўныя ўмовы для станаўлення асобы грамадзяніна. Гэта экскурсіі, падрыхтоўка экскурсаводаў, напісанне рэфератаў, даследчых прац і інш. Над чым працуюць вучні зараз? Ствараюць маршрут “Сем цудаў Ваверкі”. Цікава!