Загадка вёскі Жырмуны. Чаму населены пункт, які размешчаны ў 15 кіламетрах ад Ліды, блытаюць з іншай вёскай і не адразу знаходзіць «хуткая»

Размова пойдзе пра вёску Жырмуны. Дарэчы, два месяцы таму я ледзь не спазнілася на сустрэчу з жыхарамі гэтай вёскі. Прычына? Вадзіцель рэдакцыйнай машыны, пачуўшы, што едзем у Жырмуны, туды і накіраваўся. І вельмі хутка мы пад’ехалі да Жырмун… Воранаўскага раёна. Давялося вяртацца. А пры размове з мясцовымі жыхарамі, якія, дарэчы, сабраліся на сустрэчу вельмі арганізавана, першае, што пачулі са старшынёй Крупаўскага сельскага Савета Русланам Мельнікам, – дык гэта была просьба устанавіць дарожны ўказальнік “Жырмуны”, каб абазначыць з’езд у вёску.

Вяскоўцы матывавалі гэта тым, што нават “хуткая”, вадзіцелі якой па веданні мясцовасці дадуць фору і таксістам, блытаецца і не адразу знаходзіць патрэбны дом. Часцей за ўсё, сказаўшы дыспетчару назву “Жырмуны”, “хуткую” трэба сустракаць. Для мяне гэта праблема была ў навіну, але не для кіраўніка мясцовага органа ўлады Руслана Мельніка, які і патлумачыў пытанне.

– Справа у тым, што на Лідчыне больш вядома вёска Вялікае Сяло, і многія лічаць, што Жырмуны – гэта і ёсць Вялікае Сяло. А ў сапраўднасці Вялікае Сяло, калі ехаць з Ліды па аўтамабільнай дарозе М11, размяшчаецца з правага боку ад дарогі, тут налічваецца чатыры гаспадаркі, а пражывае шэсць чалавек. Жырмуны (па трасе з левага боку) – значна большы населены пункт, недалёка ад дарогі тут размяшчаўся магазін (цяпер прыязджае аўталаўка), непадалёку ферма, дзе працуюць вяскоўцы, але ўказальніка населенага пункта няма, і па даўняй звычцы вёску называюць Вялікае Сяло. Вось і ўся гісторыя.

А чаму нельга паставіць указальнік, каб пазбавіцца ад блытаніны? Здавалася б, што прасцей? Але ёсць тут свае нюансы, якія нельга не ўлічваць. Дарога мае міжнароднае значэнне, і патрэбны дазвол вышэйстаячых арганізацый. Ды нават калі вырашыць гэта пытанне, паўстане іншае. Вялікая верагоднасць таго, што ўзнікне значна большая блытаніна, чым яна ёсць сёння з-за блізкасці (усяго ў двух кіламетрах) воранаўскіх Жырмунаў, якія добра вядомыя жыхарам як Лідскага раёна, так і суседняга (некалі мелі статус мястэчка і нават карысталіся прывілеямі Магдэбургскага права).

Мяркуючы па ўсяму, лідчанам патрэбна ведаць: ёсць у нас свае, няхай і не такія вялікія, Жырмуны. А гісторыя іх пачыналася ў пачатку пятнаццатага стагоддзя. Тут яшчэ захаваліся разбураныя чырвоныя цагляныя флігелі і ўязныя вароты былога маёнтка Радзівілаў-Тышкевічаў-Шванебахаў-Ельскіх, які называўся Жырмунскі двор. Назва гэта захавалася і па сённяшні дзень, і тую частку вёскі, якая знаходзіцца крыху воддаль, адразу за рэшткамі былога цудоўнага маёнтка, так і называюць – Жырмунскі двор. Дарэчы, дарожная тэма для мясцовых жыхароў мае яшчэ адзін нюанс: вельмі хацелі б вяскоўцы, каб быў аўтобусны прыпынак, дзе ў чаканні рэйсавага транспарту можна было б схавацца ад непагадзі. Наколькі гэта магчыма?

Як патлумачыў старшыня Крупаўскага сельскага Савета Руслан Мельнік, для таго каб выканаць просьбу мясцовых жыхароў, накіравана хадайніцтва ў РУП “Гроднааўтадор” аб уключэнні ў план работ на 2017 год узвядзення аўтапавільёна. Так што ў наступным годзе ён тут павінен з’явіцца, і, дарэчы, пытанне з абазначэннем лідскіх Жырмунаў таксама будзе вырашацца. Якім будзе рашэнне, даведаемся пазней.

Што яшчэ сёння непакоіць жыхароў Жырмунаў? Увогуле, жыццём яны задаволены. Зачынены магазін, але ёсць аўталаўка, якая прывозіць свежыя тавары і, што радуе мясцовых жыхароў, прыпыняецца ў зручных для іх месцах. Да ўсяго, калі патрэбнага тавару, скажам, камбікорму, на момант прыезду няма, то можна заказаць, і праз колькі дзён тавар будзе дастаўлены. Трэба адзначыць, што работа аўталавак – затратная справа, бо не мінаюць яны самыя аддаленыя вёскі, хутары. А набываюць людзі, зразумела, у большасці сваёй недарагія прадукты, тавары штодзённага попыту. Дарэчы, гандлёвыя сеткі, якія хацелі б свой тавар прадаваць у аграгарадках, адмаўляюцца ўключыць у маршрут неперспектыўныя вёскі. Ды гэта так, дарэчы, тым больш што Жырмуны да неперспектыўных вёсак не аднясеш. Блізкасць да горада – немалаважны фактар, які не дазваляе знізіцца колькасці насельніцтва. Закінутых дамоў тут няма. Калі з’яўляецца дом на продаж, новы ўладальнік знаходзіцца хутка.

Ядзвіга Іосіфаўна Рагойша жыве ў Жырмунах з 1957 года. Згадваючы мінулае, жанчына кажа:

– Цяжка было, і голад, і холад, і нястачу давялося перажыць. Я дзецям кажу: не грашыце, цяпер у кожнай хаце і хлеб, і да хлеба, і машына ў двары. А мы мелі дзве сукенкі на змену і жылі. Цяпер галоўнае – каб здароўе было, а праблемы, калі і ёсць, вырашацца.І ўсё ж я б пакрывіла душой, калі б сказала, што праблем тут наогул не існуе. Вяскоўцы просяць то асвятленне ў жырмунскім двары ўключыць, то скасіць траву на бліжэйшых тэрыторыях, клапоцяцца, каб своечасова запасціся на зіму брыкетам, дровамі, але гэта больш бягучыя пытанні. Сёння яны ёсць, а заўтра вырашыліся. Напрыклад, адно з балючых пытанняў для вяскоўцаў, дамы якіх не газіфікаваныя, – дастаўка брыкету. Нарады на яго атрыманне сельскімі Саветамі выдаюцца без затрымак, ды і Лідскі гарпалівазбыт задавальняе патрэбы жыхароў прыватнага сектара ў брыкеце, дровах у поўным аб’ёме, але дастаўка іх спецтранспартам па кошце выходзіць ці не даражэй за само паліва. Які выхад? “Мо, мы лепш самі дамаўляліся б з саўгасам, плацілі яму за транспарт, ды танней нам было б?” – пыталіся людзі.

– З такім пытаннем да мяне людзі не звярталіся, – гаворыць Уладзіслаў Ірчыц, дырэктар РСУП “Саўгас “Лідскі”. – Звернуцца – бу-дзем думаць, як дапамагчы, бо гэта ж нашыя людзі.

– Брыгадзір нашага саўгаса Віктар Кеса таксама дапамагае, калі звяртаемся да яго з якой просьбай, – гаварылі людзі. – Дзякуй яму за гэта. А яшчэ вельмі добрая ў нас паштальён. Увогуле, добрых людзей у нас шмат.